Het internet en de voordelen vanuit het perspectief van een tiener

Dit artikel is geschreven door ESET Security Writer André Lameiras.

Praten met kinderen is niet altijd gemakkelijk. We zijn allemaal kind geweest en snappen het. Toen ik Xavier (14) voor het eerst benaderde om te praten over hoe hij omgaat met de online wereld, was ik nogal bezorgd dat ik zou worden gezien als de zoveelste volwassene die probeert zijn schermtijd te beperken. Maar het pakte allemaal goed uit. Tijdens een videogesprek legde ik Xavier uit dat dit interview bedoeld was als een soort gespreksstarter voor ouders en hun kinderen over internetgebruik en -veiligheid, een soort startpunt voor discussies over een onderwerp dat vaak leidt tot meningsverschillen, of zelfs verhitte ruzies tussen ouders en hun kinderen.

Maakt de online wereld deel uit van de echte wereld?

Hoewel hij pas 14 is, heeft Xavier al in een aantal landen gewoond. Hij is geboren in Brazilië, verhuisde naar Mozambique, toen naar Portugal en woont nu in Frankrijk. Daarom heeft Xavier, terwijl de meeste kinderen van zijn leeftijd maar naar twee scholen zijn geweest, verschillende onderwijssystemen en zelfs verschillende talen doorlopen. Maar bovenal heeft hij op al deze plaatsen andere kinderen ontmoet en heeft hij overal waar hij woonde een paar vrienden gemaakt.

Mede daarom, zegt Xavier, zijn sociale mediaplatforms voor hem de enige manier om contact te houden met vrienden die duizenden kilometers verderop wonen, en soms ook met zijn huidige schoolgenoten. “Ik gebruik WhatsApp en ook directe berichten op TikTok en Discord. Als persoon ben ik echt verlegen. Met berichtjes ben ik niet zo goed en ik geef de voorkeur aan videogesprekken,” zegt hij.

“Dus zie je het online leven als het echte leven?” vroeg ik me af. “Ja, het is een deel van mijn leven. Als ik online ben, gedraag ik me meer als de persoon die ik eigenlijk ben,” geeft hij toe. Offline zegt hij dat hij soms bang is voor wat anderen van hem denken. “Ik weet niet waarom ik me niet meer als mezelf gedraag, maar ik werk eraan”, zei hij.

Een plaats van (zelf)ontdekking

Toen de Corona-pandemie begon, moest iedereen zich plotseling aanpassen aan het feit dat ze fysiek gescheiden waren van hun vrienden en schoolgenoten. Thuisonderwijs veranderde het leven van alle kinderen, en niet alleen omdat een laptop (die niet voor iedereen toegankelijk was) een dagelijkse noodzaak werd. Lessen, huiswerk en entertainment bleven allemaal beperkt tot een paar vierkante meter. Voor ouders was dit zowel een zegen als een nachtmerrie.

Voor kinderen, vooral tieners zoals Xavier, leidde dit misschien wel tot een stil moment van zelfontdekking. “Omdat ik gewoon thuisbleef, bracht ik een deel van mijn vrije tijd door met het spelen van videospelletjes en het kijken naar tv-programma’s. En ook al lijkt het misschien erg, heeft het me echt geholpen. Ik leerde er meer over mezelf en mijn persoonlijkheid door kennen. Terwijl ik vastzat in de online ‘modus’, kon ik nieuwe dingen ervaren en ontdekken.”

Xavier vervolgde: “het heeft me bijvoorbeeld geholpen om me te verdiepen in anime, strips, manga, boeken en videogames waarvan ik niet wist dat ze bestonden. Vroeger hield ik van de muziek die ik op de radio hoorde, maar toen ik zelf online naar muziek begon te zoeken, ontdekte ik dat ik ook van andere soorten muziek hield, zoals K-pop.”

De digitale generatiekloof

Voor Xavier is deze realiteit waarin alles online staat, zelfs onze idolen, iets wat ouders misschien niet begrijpen. “Ze vergeten dat ze televisie en tijdschriften hadden, en nu staat dat allemaal op internet”, merkt hij op.

Xavier vertelt verder: “Kinderen zijn gewoon nieuwsgierig en willen nieuwe dingen leren”, hoewel hij zich bewust is van de risico’s van internet voor kinderen. “Tenzij het onveilig of ongepast is voor hun leeftijd, moeten ouders overwegen om hun kinderen vol vertrouwen de online wereld te laten verkennen en ‘zichzelf te ontdekken’, maar niet zonder enig toezicht. Ouders vinden sommige dingen wellicht schokkend, omdat het iets is wat ze misschien niet gewend zijn, zoals jeans met scheuren of grote laarzen! Het is vrijheid van meningsuiting. Mensen moeten zich gewoon kunnen uiten.”

Veel ouders zullen wel gehoord hebben van Roblox, het gameplatform dat ook Xaviers favoriet is. “Het is niet zo dat je maar één specifiek spel hebt. Roblox verschilt van veel andere platforms doordat de spellen die het aanbiedt niet door Roblox zijn gemaakt, maar door echte tieners.” Roblox is niet alleen leuk, het kan tieners ook de basis leren van coderen en 3D modellen maken, terwijl het ze ook helpt het belang van teamwork te leren.

Wie zijn jouw virtuele vrienden écht?

Betekent dit dat je met andere kinderen speelt? “Ja,” antwoordde Xavier. “Er zijn ook veel andere videogames die je met vrienden kunt spelen. Eén van de spellen die ik speel, Genshin Impact, is vooral je eigen wereld die je kunt verkennen, en soms kunnen je vrienden ook meedoen.” Maar de grootste zorg van een ouder is begrijpelijkerwijs wie die “vrienden” precies zijn. Ik besprak deze kwestie met Xavier, waarbij ik deels doelde op ‘vreemdelingengevaar’ online en de noodzaak om voorzichtig te zijn met mensen die de kinderen nog nooit in het echt hebben ontmoet.

We hebben een aantal aandachtspunten opgesteld om rekening mee te houden op sociale media, of in spellen met een chatfunctie.

Deel nooit persoonlijke informatie: Geef nooit je naam, adres, telefoonnummer of schoolinformatie aan iemand die je online ontmoet.
Spreek nooit in het echt af: Spreek nooit in het echt af met iemand die je alleen online kent.
Gebruik een schuilnaam: Gebruik een nickname of schuilnaam in plaats van je echte naam.
Meld ongepast gedrag: Vertel het meteen aan een volwassene als iemand ongepaste dingen zegt of vraagt.
Bewaar bewijs: Als iemand je lastigvalt, bewaar dan de berichten als bewijs.
Gebruik privacy-instellingen: Maak gebruik van de privacy-instellingen van de app of het spel om je informatie te beschermen.
Vertrouw op je gevoel: Als iemand online je een ongemakkelijk gevoel geeft, stop dan met praten en vertel het aan een volwassene die je vertrouwt.

Het internet als studiehulpmiddel

“Sommige ouders denken misschien dat kinderen alleen maar naar het internet gaan om tijd te verspillen en dat het ze niet helpt bij hun studie. Maar eigenlijk staat het internet vol met informatie die je misschien niet eens op school leert,” beweert Xavier. ‘’Alle apparaten zijn een bron van bijna onbeperkte kennis geworden en ze zijn voor bijna iedereen toegankelijk, dus zelfs dure professionele rekenmachines kunnen gratis op internet worden gebruikt.”

Het internet is niet alleen tijdverspilling, het is ook een plek om te leren. ‘’Naast school gerelateerde kennis heeft het internet ook de kennis waar ouders misschien niet over willen praten. Er zijn onderwerpen waar zowel ouders als kinderen te verlegen voor zijn om over te praten en wij kunnen veel bronnen vinden die ons ruimdenkender maken dan onze ouders.”. Xavier concludeert: “Het internet geeft ons veel meer gemakkelijk toegankelijke informatie dan onze ouders ooit konden krijgen.”

Hoe kunnen ouders hun kinderen helpen veilig online te houden?

Voor Xavier is het duidelijk: “Het is de verantwoordelijkheid van de ouders om hun kinderen voor te bereiden op de online wereld en hen online te begeleiden”, waarbij hij benadrukt dat hij zelf nog steeds toestemming van zijn ouders nodig heeft om te spelen en apps te gebruiken. Maar het internet en online gedrag bespreken met kinderen kan lastig zijn. Om dit op te lossen, zijn samen met Xavier vijf tips opgesteld, om volwassenen te helpen met hun jongeren online veilig te houden.

Let goed op je kind. Misschien vinden ze het vreselijk en denken ze dat je een slecht persoon bent, maar voor hun eigen veiligheid moet je wel goed op ze letten. Als ze wat ouder zijn, kun je overwegen om wat grenzen te versoepelen of ze geleidelijk wat meer vrijheid te geven.
Ken de apps en games die je kind gebruikt en laat zien welke, veilige, websites ze kunnen gebruiken om informatie te vinden.
Maak tijd vrij om samen met je kinderen spelletjes te spelen. Op deze manier kun je zien wat ze online doen en kun je wat tijd samen doorbrengen. Probeer een soort ‘rolmodel’ voor ze te zijn.
Zeg niet simpelweg tegen je kinderen dat ze geen sociale media mogen gebruiken: dit kan ze er alleen maar toe aanzetten om ze toch te gebruiken en wat erger is, ze kunnen het ‘stiekem’ doen. Probeer in plaats daarvan te begrijpen waarom en hoe ze het gebruiken en leg de risico’s uit.
Maak je eigen accounts aan op dezelfde sociale media die zij gebruiken. Je kunt hun profielen dan ook volgen om ervoor te waken dat ze geen gekke dingen delen of de verkeerde personen volgen.

Waar het op neerkomt is: “Probeer er te zijn, maar geef ons ook wat vrijheid. Wees niet boos op ons: als je wilt dat we iets begrijpen, moet je het uitleggen.”

Ervoor zorgen dat kinderen technologie op een verantwoorde manier gebruiken en veilig online blijven, is een gezamenlijke taak. Je kunt hun internettoegang en gewoonten misschien niet altijd en overal controleren, maar je kunt ze wel uitrusten met de juiste kennis en een omgeving creëren waarin ze vrijuit vragen kunnen stellen. Luister naar ze en geef ze advies. Zorg ervoor dat ze op de hoogte zijn van ten minste de meest voorkomende dreigingen die ze online kunnen tegenkomen. Dit alles zal er uiteindelijk toe bijdragen dat ze cyberpesten, oplichting en andere gevaren op internet kunnen vermijden.

Kinderen beschermen, maar ook begrijpen

Omdat ik ben opgegroeid in een tijd waarin internet een essentieel onderdeel van de moderne wereld begon te worden, herken ik mezelf in veel van de woorden van Xavier. De talloze diensten en afleidingen die binnen handbereik zijn van onze kinderen, maken het echter een uitdaging voor ouders en wettelijke voogden om hun kinderen te beschermen tegen schade. Een paar jaar geleden lagen de gevaren nog op straat, maar veilig zijn heeft nu ook te maken met online en virtuele omgevingen – wat kinderen lezen, waar ze naar kijken en met wie ze praten.

Uiteindelijk groeien kinderen tegenwoordig op met meer vaardigheden en een beter begrip van hun toekomstmogelijkheden. Het is aan ons, de volwassenen, om hen te helpen met deze immense hulpbronnen om te gaan. Maar laten we niet vergeten dat we, om dit goed te kunnen doen, moeten begrijpen hoe deze technologieën en diensten werken. En wat is er beter dan samen met onze kinderen leren?