Heb je je ooit afgevraagd wat er gebeurt als een zelfrijdende auto deel uitmaakt van een verkeersopstopping of een ander incident? Met de opkomst van autonome voertuigen is dit een vraag die steeds relevanter wordt. Kan een auto zonder bestuurder gearresteerd worden?

Autonome wagenparken

Er werd een video gedeeld op sociale netwerksite Reddit waarop een stel robottaxi’s in Austin, Texas te zien is. Deze komen naar een centrale doorgangsweg en stoppen massaal, waardoor er plotseling een file ontstaat. Dit soort situaties zijn niet langer sciencefiction, maar realiteit. Autonome wagenparken zijn al in actie in steden als San Francisco en Las Vegas, met pilotprogramma’s in nog een tiental andere steden in de Verenigde Staten, van Seattle tot Miami. En dit is geen uniek Amerikaans probleem, ook in Europa en Azië worden bestuurder loze voertuigen ontwikkeld en getest.

Zijn dit doelbewuste aanvallen?

Op dit moment zijn de problemen die autonome voertuigen veroorzaken, zoals files, over nat asfalt rijden en het blokkeren van voertuigen van hulpdiensten, reëel.  Ze zijn ook het gevolg van niet-opzettelijke fouten van de kant van autonome autobedrijven.  Maar wat gebeurt er als deze niet het gevolg zijn van fouten, maar van doelbewuste aanvallen?

Hoe kunnen autonome voertuigen worden ingezet door criminelen?

Als er één ding is dat we in tientallen jaren digitale beveiliging hebben geleerd, dan is het wel dat elke technologie die succesvol is, ondernemers aantrekt die er geld aan willen verdienen – zowel legaal als illegaal.  Voor cybercriminelen moet de aantrekkingskracht van autonome voertuigen bijzonder groot zijn. Denk aan:

  • Afpersing via reisgeschiedenissen
  • Het overnemen van voertuigen (ook wel ‘driveomware’ genoemd)
  • Dreigen met het wissen van de lokale opslag van voertuigen of het overschrijven van hun firmware zodat ze niet meer kunnen werken
  • Diefstal van het voertuig (in zijn geheel of in onderdelen)
  • De passagiers ontvoeren – zelfs het dreigement om ze niet naar buiten te laten en ze te laten betalen zal voor sommigen werken: ze hebben tenslotte een digitaal betaalmiddel in hun zak of tas, waardoor ze een geweldige kans op losgeld hebben
  • Voertuigen naar een specifieke locatie sturen om een file te veroorzaken.
  • De mogelijkheid om auto’s te gebruiken om verkeersopstoppingen te creëren of zelfs hulpdiensten te blokkeren
  • Veiligheidsfuncties uitschakelen / crashes veroorzaken

Al deze mogelijke gevaren kunnen een nieuwe wereld van criminele mogelijkheden openen.

De realiteit van autonome voertuigen

We willen erop wijzen dat op hol geslagen voertuigen niet langer fictie zijn, maar een feit. In oktober 2023 verloor een elektrisch voertuig in Schotland alle controle en de bestuurder moest het tegen een politiebusje laten botsen om het te stoppen. Hoewel het geen volledig autonoom voertuig was, had het wel een geavanceerd bestuurdersassistentiesysteem dat leek te hebben gefaald, waardoor het voertuig niet in staat was om af te remmen of de motor uit te schakelen.  Hoewel dit niet het gevolg lijkt te zijn van kwaadaardige activiteiten, laat het wel zien hoe afhankelijk voertuigen worden van hun computersystemen.

Commerciële vrachtwagens

Een andere mogelijke zorg over geautomatiseerde voertuigen zijn commerciële vrachtwagens. Een autonome vrachtwagen met waardevolle lading kan worden tegengehouden of omgeleid naar een plek van de keuze van de criminelen en zijn lading kan worden gestolen voordat de politie arriveert.

Vrachtwagens zouden ook gebruikt kunnen worden om doorvoerpunten te blokkeren, zoals dokken waar vracht van schepen wordt gelost.

Ze kunnen ook worden gebruikt als stormram om toegang te krijgen tot verboden gebieden die zijn afgescheiden door poorten, bolders of andere obstakels.

Veiligheid voorop

Autonome voertuigen in de vorm van auto’s die op dezelfde wegen kunnen rijden als traditionele, door mensen bestuurde auto’s vormen één van de grootste veranderingen in de autotechnologie van de afgelopen decennia. Het lijkt erop dat we een aantal basisvoorzorgen die we in meer dan een eeuw transporttechniek hebben geleerd, niet mogen vergeten:

  • Autonome voertuigen die eigendom zijn van particulieren of bedrijven moeten besturingselementen hebben die in noodgevallen door een mens kunnen worden bediend. Machines zijn goed in het navigeren door bekende patronen, maar mensen kunnen gebeurtenissen beheersen die redelijkerwijs niet aan bod kunnen komen in geautomatiseerde trainingssets.
  • Voor voertuigen die bedoeld zijn als taxi of pendeldienst zou een noodremsysteem toegankelijk moeten zijn voor passagiers, niet anders dan de noodtrekkoorden of -knoppen die worden gebruikt in bijvoorbeeld treinen en metro’s. Hoewel het technisch gezien anders zou moeten werken omdat spoorwegen anders werken dan wegen, zou het gewenste resultaat zijn om de zelfrijdende auto veilig tot stilstand te brengen op een manier die zijn passagiers, andere voertuigen in de buurt of voetgangers in de buurt niet in gevaar brengt.
  • Ongeacht of het een mens is die de volledige controle over een autonoom voertuig overneemt, of alleen maar aan de noodrem trekt, deze acties zouden automatisch zowel wagenparkbeheerders als hulpdiensten moeten waarschuwen wanneer ze geactiveerd worden.

Autonome voertuigen hebben het potentieel om een veiligere toekomst te creëren voor iedereen op de weg.  Veiligheid moet echter de eerste zorg zijn voor zowel fabrikanten van autonome voertuigen als wagenparkbeheerders. Dat kan alleen als deze voertuigen zo worden ontworpen dat veiligheid op de eerste plaats komt.