Online enquêtes en quizzen zijn tegenwoordig overal te vinden. Ze zijn snel en goedkoop te maken, gemakkelijk in te vullen door de ontvangers en de uitkomsten zijn eenvoudig uit te lezen door onderzoekers. Daarom worden enquêtes vaak ingezet door bedrijven, om hun doelgroep te bereiken en te onderzoeken.

Maar voor kwaadwillenden is het natuurlijk net zo snel en gemakkelijk om legitieme enquêtes na te maken en voor hun eigen doeleinden te gebruiken. De oplichters kunnen verschillende doelen nastreven: het stelen van je wachtwoorden of bankgegevens, het installeren van malware op jouw apparaat, jouw e-mailadres toevoegen aan spammailinglijsten die gebruikt kunnen worden voor phishing, of jouw persoonlijke gegevens stelen voor identiteitsfraude.

Kan jij een betrouwbare enquête onderscheiden van een niet-betrouwbare? Lees hieronder onze tips!

Hoe kun je onbetrouwbare enquêtes herkennen?

Deze vorm van oplichting wordt steeds populairder onder cybercriminelen. Uit een recent onderzoek bleek dat een crimineel netwerk maandelijks 80 miljoen dollar verdiende aan wereldwijde slachtoffers door enquêtes en winacties uit naam van 120 bekende merken om de slachtoffers te lokken.

Vaak krijgen ontvangers van dergelijke scams diverse ‘beloningen’ aangeboden, zoals geld, een cadeaubon, een gadget, deelname aan een loterij of korting op hun volgende aankoop. Oplichters kunnen de deelnemer vragen “verwerkingskosten”, “belastingen” of “verzendkosten” te betalen om de niet-bestaande prijs in ontvangst te kunnen nemen.

Door op het bericht te klikken, wordt de gebruiker niet naar de echte website van een legitiem merk geleid, maar naar een onbetrouwbare website. Vaak wordt de gebruiker zelfs meerdere keren omgeleid op weg naar de valse enquête. Gedupeerden kunnen ook gevraagd worden de enquête of winactie te delen op hun social media of met andere contacten. Hierdoor wordt de scam nog verder verspreid.

Dit zijn enkele andere signalen om op te letten:

De scam begint vaak met een ongevraagde e-mail of sms-bericht dat waarschijnlijk naar talloze andere slachtoffers is verstuurd. Dit is in feite een phishingbericht dat is ontworpen om de ontvanger te verleiden het bericht te openen, en ergens op te laten klikken.
Vaak staat er een bekend merk in het bericht om een gevoel van legitimiteit toe te voegen en je aan te moedigen deel te nemen. In juni 2021 werd het merk bol.com gebruikt om dit te doen, waarbij de ontvangers kans maakten op ‘een VanMoof fiets’ als zij deelnamen aan een korte quiz.
De scam kan een bepaald thema als lokmiddel bevatten – zoals dat van Cadbury (een bedrijf in snoep) met Kerstmis, of de vermeende ’40e verjaardag’ van groothandel Costco (een Amerikaanse bedrijf) die werd gebruikt in onderstaande campagne van juni 2022 in Zuid-Amerika.

Hoe je jezelf kunt beschermen?

Je kunt enquêtes niet altijd zomaar vertrouwen en met dit in je achterhoofd, is het belangrijk om de signalen van een neppe enquête te herkennen. Je kunt de volgende tips gebruiken:

  • Pas op voor aanbiedingen die er zo aantrekkelijk uit zien dat het niet waar kan zijn. Het kan gaan om een grote geldprijs, of een duur cadeau voor slechts een paar minuten werk.
  • Let op typfouten of slechte grammatica, deze kunnen aanwijzingen zijn dat er iets niet helemaal klopt.
  • Verkorte URL’s kunnen ook wijzen op fraude.
  • Tijdgebonden aanbiedingen zijn ook een manier voor oplichters om de druk op te voeren.
  • Sommige afzenders kunnen onduidelijk zijn over wie de enquête beheert. Zo ontbreken vaak contactgegevens.
  • Als de afzender een gratis e-mailaccount gebruikt, is de enquête waarschijnlijk een scam.

Is de enquête die ik heb ontvangen legitiem?

Zoek de winactie op internet, om te zien of het als een scam wordt gemeld of dat het legitiem is.
Vertrouw het nummer van de beller/afzender van ongevraagde berichten niet zomaar en betaal nooit om ‘beloningen’ te ontvangen – dit is altijd oplichting.

Slachtoffer geworden van een enquête scam, wat nu?

Mocht je toch een scamenquête hebben ingevuld waarin je bijvoorbeeld jouw betaalgegevens hebt verstrekt, dan kun je dit het beste zo snel mogelijk melden bij jouw bank, zodat zij jouw rekening kunnen blokkeren. Je kunt ook zelf via het internet de kaart ‘bevriezen’. Op deze manier kan er geen geld van de kaart afgehaald worden. Ook is het verstandig om je wachtwoorden te veranderen die mogelijk met de enquête te maken hebben gehad.

Kortom, enquêtes zijn een heel handig hulpmiddel voor bedrijven, maar het heeft vaak maar minimale waarde voor de ontvangers. Check voordat je een enquête invult, of meedoet aan een winactie, eerst of je te maken hebt met een legitieme partij, en welke gegevens je verplicht bent in te vullen. Vertrouw je het niet? Stop dan met de enquête of winactie en sluit de pagina af.  Mocht je toch in de situatie komen, neem dan de bovenstaande tips mee.

Denk jij dat je phishing kunt herkennen?

Doe hier de test!