De paus in een Balenciaga jas of een politicicus die opera zingt. Tegenwoordig zie je het steeds vaker, neppe foto’s/video’s die er heel echt uitzien. Ook wel deepfakes genoemd. Wat zijn de risico’s van deze deepfakes en hoe kun je ze herkennen?

Wat is een deepfake?

Met deepfake kun je neppe video’s en afbeeldingen maken die soms niet van echt te onderscheiden zijn. Ze ‘faken’ de gebeurtenissen in de beelden en daar komt ook de naam vandaan. Deepfakes maken gebruik van deep learning (een vorm van machine learning) om deze beelden te maken. Meestal dupliceren ze iemands stem en/of gezichtsuitdrukking en plakken die op een bestaande opname of foto. Het resultaat hiervan is dat mensen worden afgebeeld in situaties waarin ze nooit echt betrokken waren. Dit is ook de reden waarom deepfakes gebruikt worden tegen mensen om hen belachelijk te maken.

Hoe worden deepfakes gemaakt?

Er zijn verschillende apps en websites die deepfake-software bevatten waardoor het veel makkelijker is om een deepfake foto of video te maken. Maar ook kunstmatige intelligentie kan gebruikt worden voor het creëren van neppe beelden. Hierbij is het brein van de mens steeds meer nodig. Een voorbeeld hiervan is het filmpje van Diep Nep waarin Hugo de Jonge opera zingt of de onderstaande afbeelding van de Paus in een Balenciaga jas. De technologie werkt op basis van machine learning en het computermodel wordt gevoed met data.

Het effect van deepfakes

Deepfakes kunnen net als nepnieuws zorgen voor polarisatie. Benieuwd hoe je dit voorkomt? Lees dan dit artikel. Door de toename van deepfake-technologie wordt het steeds lastiger om een onderscheid te maken tussen echt en nep. In een toekomst waarin alles en iedereen kan worden nagemaakt, is er niets meer vanzelfsprekend echt en kan alles worden afgedaan als nepnieuws of leugens.

Maar de uitdagingen van kunstmatige intelligentie zijn in het algemeen nog groter. Duizenden wetenschappers en tech-experts, waaronder Elon Musk, Apple-medeoprichters Steve Wozniak en de Nederlandse hoogleraar Frits Vaandrager, willen daarom de snelle ontwikkeling van kunstmatige intelligentie vertragen. Zij hebben een open brief geschreven met de vraag om meer onderzoek te doen naar kunstmatige intelligentie.

Hoe kun je deepfake herkennen?

1. Een onbekende afzender

Als de foto/video vanuit een betrouwbare organisatie, zoals AD of de NOS, is geplaatst, dan kan je ervan uitgaan dat je hoogstwaarschijnlijk niet te maken hebt met een deepfake foto/video. Wanneer een foto/video een onbekende afzender heeft, doe dan onderzoek naar de echte bronnen en ga er niet zomaar vanuit dat wat je ziet echt is.

2. Baseer je mening niet op 1 bron

Wanneer je een video tegenkomt over een bepaald onderwerp, waar je verder op het internet niks over kunt vinden, dan is de kans groter dat het een deepfake kan zijn.

3. Let op details

Er zijn verschillende details waarop je kunt letten. Zijn de gezichtsuitdrukkingen onnatuurlijk of komen deze niet overeen met de beweging van de mond? Missen, of zijn er extra vingers? Staan er rare ‘golven’ in de afbeelding of zijn er items die niet op een bepaalde manier kunnen staan/hangen in verband met de zwaartekracht? Knippert de persoon in de video niet met zijn of haar ogen? Je kunt een video vertraagd afspelen waardoor eigenaardigheden nog meer opvallen.

Wanneer een van deze dingen het geval is, dan heb je dus te maken met een deepfake video of foto.

4. Onscherpe pixels

Wanneer er onscherpe of vertraagde pixels in het beeld aanwezig zijn, dan heb je waarschijnlijk te maken met een deepfake.

5. Gebruik Google Images

Met behulp van Google Images of de zoekmachine van Tineye kun je achterhalen of foto’s of video’s bewerkt zijn. Maak een foto van de video en haal de foto door Google Images. Je kunt dan achterhalen wat de originele bron is. Op deze manier kun je checken of je te maken hebt met een echte foto of video, of dat het een deepfake blijkt te zijn.

Daarnaast heeft Google nieuwe functies toegevoegd aan de zoekfunctie voor afbeeldingen om AI-gegenereerde afbeeldingen tegen te gaan. De eerste functie is van het bedrijf Alphabet Inc. en heet ‘Over deze afbeelding’. Met deze functie kom je achter extra informatie, bijvoorbeeld: waar over waar de afbeelding verschenen is en wanneer de afbeelding geregistreerd is bij Google.
De tweede functie is van het bedrijf Truepic Inc en zorgt ervoor dat je altijd kan zien wat de originele bron van de afbeelding is en deze staat er ook bij vermeld. Door deze functies worden alle AI-gegenereerde afbeeldingen duidelijk in kaart gebracht.