Wanneer mensen alsmaar gevoed worden met nepnieuws dat precies past bij een bepaald standpunt kan er, zoals Arjen Lubach beschreef in zijn item over de online fabeltjesfuik, meer polarisatie ontstaan binnen de samenleving. De invloed van nepnieuws of complottheorieën stijgt plots exponentieel wanneer algoritmen je enkel beelden, video’s, social media berichten en artikelen laten zien die passen bij je huidige interesses.
Wil je weten hoe je zelf kunt herkennen of je wereldbeeld verandert door de berichten die je op verschillende online platformen te zien krijgt en wat je hieraan kunt doen? We leggen het je graag uit.
Wat wordt er bedoeld met de fabeltjesfuik?
In de Zondag met Lubach aflevering van 18 oktober 2020 kwam Arjen Lubach met de term ‘fabeltjesfuik’. De fabeltjesfuik – zoals hij dit fenomeen noemt – zorgt ervoor dat je wanneer je één YouTube video aanklikt die een complottheorie over het nieuwe coronavirus uitlegt, je vervolgens suggesties krijgt voor andere video’s die steeds meer en heftigere complotten aandacht geven. Binnen enkele keren doorklikken van video naar video word je zogenaamd ‘wakker geschud’ en gewezen op complottheorieën over bijvoorbeeld terroristische aanslagen en over onze overheid.
In het geval van de fabeltjesfuik komt jouw zoekgedrag samen met het algoritmeEen proces, stappenplan of een serie regels die een computer moet volgen om een probleem of rekensom op te lossen. Het lijkt op een soort... van het platform dat je gebruikt. Dit fenomeen is gerelateerd aan de ‘filterbubbel’ of ‘informatieluchtbel’, wat inhoudt dat algoritmen kunnen bepalen welke informatie jij ziet nadat je een zoekterm intypt op een website zoals Google of na het klikken op bepaalde links op social media platforms. Op basis van jouw eerdere zoekopdrachten en klikgedrag krijg jij dan gepersonaliseerde zoeksuggesties voorgeschoteld die passen bij jouw interesses.
Het effect van de fabeltjesfuik
Het effect van de fabeltjesfuik kan betrekking hebben op verschillende online platformen zoals Google, YouTube of Facebook. In dit algoritmeEen proces, stappenplan of een serie regels die een computer moet volgen om een probleem of rekensom op te lossen. Het lijkt op een soort... krijg jij op basis van wat je eerder aangeklikt, geliked, of gekeken hebt meer content te zien die in dit straatje past. Waar je dus zelf al geneigd bent om content te lezen die jouw mening bevestigt, zal je op social media ook niet snel content tegenkomen die jou op andere gedachten gaat brengen of misschien juist een andere invalshoek geeft. Jouw social media feeds kunnen dus heel anders zijn dan die van jouw beste vriendin, jouw broer of zus en jouw buurvrouw. Op deze manier kan de fabeltjesfuik ervoor zorgen dat jij veel meer nepnieuwsberichten over een specifiek onderwerp te zien krijgt dan iemand anders.
Je kan het een beetje vergelijken met een gekke encyclopedie. Als wij allebei een geschreven encyclopedie openslaan over katten zou daar bijvoorbeeld in staan dat een kat een dier is met snorharen die miauwt en scherpe nagels heeft. Maar wat berichten op social media betreft, zou het net zo goed kunnen dat voor een ander persoon een kat alleen maar wordt omschreven als een monster die jouw armen kapot krabt.
Waarom moet je oppassen voor de fabeltjesfuik?
Het gevaar van de fabeltjesfuik is dat je alleen maar bevestiging zoekt – en vindt – van jouw mening. Hierdoor versterkt jouw mening en word je steeds minder kritisch op de berichten die je leest. Wanneer je veel nepnieuws te zien krijgt, kan jouw wereldbeeld op deze manier sterk veranderen. Daarnaast vindt er door de fabeltjesfuik en de filterbubbel steeds meer verdeeldheid en polarisatie plaats in de samenleving omdat we minder ruimte bieden voor andermans mening en de informatie die hij of zij misschien heeft.
Hoe zorg je ervoor dat je zelf niet meegesleurd wordt in de fabeltjesfuik?
Wil jij niet meegesleurd worden in de fabeltjesfuik? We geven je graag een paar tips!
- Om te voorkomen dat je terecht komt in de fabeltjesfuik is het belangrijk om nepnieuws te herkennen. Lees hiervoor onze tips in dit artikel.
- Veel webbrowsers bieden een mogelijkheid om anoniem of ‘incognito’ te surfen op het internet. Gebruik deze modus om te zien welke zoekresultaten je voorgeschoteld krijgt wanneer dit niet wordt beïnvloed door je webgeschiedenis of cookies.
- Probeer zo veel mogelijk cookie-instellingen uit te zetten wanneer je een website bezoekt. Dit zorgt er in ieder geval voor dat er minder informatie over jouw internetgedrag verzameld wordt.
- Sta open voor andere meningen en lees juist ook berichten die jouw eigen standpunt tegenspreken. Dit zorgt er ook voor dat je gemakkelijker in gesprek kan gaan met iemand die een andere mening heeft.
- Lees artikelen helemaal van begin tot eind. Nuanceringen en andere inzichten komen vaak pas later in een artikel aan bod of juist andersom.
- Deel een artikel ook alleen als je het zelf volledig hebt gelezen en wees je ervan bewust welke informatie je deelt op jouw social media.
- Wees je bewust van je eigen vooroordelen en je eigen klikgedrag.
En vergeet niet: behoud een kritische blik en gebruik altijd je gezonde verstand.
Meer weten over de effecten van de filterbubbel of nepnieuws? Op mediawijsheid.nl vind je veel informatie over (nep)nieuws, de filterbubbel en de invloed van (sociale) media.
