De twee kanten van sociale media
De afgelopen jaren is sociale media een steeds groter onderdeel geworden van het leven van kinderen en tieners. De platformen worden voor vele functies ingezet, of het nu is om in contact te blijven met vrienden, meningen en interesses te delen, of om op de hoogte te blijven van favoriete beroemdheden.
Ondanks de vele positieve kanten van sociale media, kennen de online platformen helaas ook minder positieve kanten. De Consumentenbond concludeert zelfs dat sociale media ongeschikt is voor kinderen, omdat er te weinig kindvriendelijke instellingen zouden zijn en er daarmee geen rekening wordt gehouden met de kwetsbaarheidFout in een digitaal systeem waardoor een aanvaller in het systeem kan komen. De aanvaller kan vervolgens bij informatie of toepassingen in het systeem komen,... van deze jongere gebruikers.
Wat zijn dan deze gevaren van sociale media en hoe kunnen we onze kinderen hiertegen beschermen? We bespreken het in dit artikel.
Inbreuk op privacy
Net als elke andere activiteit op het internet, laat het plaatsen van berichten op sociale media een permanente indruk achter. Enthousiast over een bepaalde ervaring, kunnen kinderen zaken posten zonder zich te realiseren dat hetgeen wat ze hebben geplaatst zichtbaar is voor de hele wereld. Zo kunnen, onbedoeld, delen van privé-informatie in handen vallen van kwaadwillenden.
Hoe kan je hierbij helpen?
- De meeste sociale netwerkservices hebben een minimumleeftijd die als leeftijdseis dient bij het gebruik van sociale media door kinderen. Op deze manier kan je je kind beschermen, zodat hij/zij alleen sociale media gebruikt die geschikt zijn voor zijn of haar leeftijd.
- Door het bespreken van de privacy-instellingen met je kind, weet hij/zij waar ze op moeten letten. Zo is het verstandig het sociale mediaprofiel van je kind op privé in te stellen. Op deze manier kan je bepalen wie de informatie en berichten van je kind kan zien.
- Het is verstandig om met je kind te praten over het plaatsen van privé- en gevoelige informatie of afbeeldingen op sociale media. Het posten van onder andere foto’s van persoonlijke documenten, kaartjes met persoonlijke informatie en scanbare codes kunnen in handen komen van kwaadwillenden.
In het onderstaande artikel geven we meer tips over mogelijke privacy- en beveiligingsinstellingen op sociale media:
Oplichting, hoax en nepnieuws
Informatie verspreidt zich snel wanneer het op sociale media wordt geplaatst. Helaas zijn het niet alleen grappige kattenvideo’s die viral gaan. Hoewel deze onderwerpen de laatste tijd veel in het nieuws zijn geweest, zijn het geen nieuwe problemen. Sociale media bieden een vruchtbare bodem voor het verspreiden van nepnieuws, phishingPhishing is een type cyberaanval waarbij een cybercrimineel, meestal via e-mail, sms of andere berichtendiensten, contact met je opneemt met het doel je persoonlijke informatie... Meer en hoax.
Zo beweren bijvoorbeeld oplichtingsadvertenties sterk afgeprijsde trendy producten aan te bieden, via valse nieuwsberichten om de mening van mensen over verschillende zaken te beïnvloeden. Zelfs als kinderen een overduidelijke oplichtingsmail kunnen herkennen waarin hun een enorme som geld wordt beloofd in ruil voor persoonlijke informatie, zijn ze misschien niet in staat om de vele verschillende campagnes te herkennen die op sociale netwerken op de loer liggen.
Hoe kan je hierbij helpen?
- Voor oplichting geldt de vuistregel dat elk aanbod dat te mooi klinkt om waar te zijn, dat waarschijnlijk ook is.
- Bij oplichting zijn onrealistische verhalen, ongeloofwaardige bronnen en fouten in grammatica de meest belangrijke signalen van misleiding.
- Het bespreken van de meest voorkomende signalen om misleidende online inhoud te herkennen, kan je kind helpen om alert te blijven voor oplichting en nepnieuws. Welke signalen kan je met je kind bespreken?
- Het is verstandig om met je kind een voorbeeld van een misleidend of nepbericht te bespreken. Wijs hierbij op de signalen die de misleiding weggeven. In het onderstaande artikel geven we tips over het herkennen van nepnieuws:
Haters, pesters en stalkers
Iedereen krijgt een stem op sociale netwerken, helaas geldt dat ook voor mensen met kwade bedoelingen. Kinderen zijn zich er vaak niet van bewust dat het deelnemen aan een openbare discussie kan leiden tot hatelijke opmerkingen of pesterijen. Voor kinderen kan de confrontatie met online haat een nare ervaring zijn. Voor ouders kan het moeilijk zijn om dit te achterhalen, omdat het zich online afspeelt.
Hoe kan je hierbij helpen?
- Het instellen van de privacy-instellingen kan het meeste ongevraagde contact wegnemen. Het bespreken van deze privacy kan je kind helpen om zich tegen deze pesterijen te beschermen. Het is belangrijk dat je kind niet moet ingaan op verzoeken van vreemden en dat het profiel alleen zichtbaar moet zijn/haar voor zijn vrienden/ vriendinnen.
- Wanneer je vermoedt dat je kind een negatieve ervaring heeft die verband houdt met zijn of haar gebruik van sociale media, is het verstandig om hier met hem of haar over te praten. Op deze manier voelt jouw kind zich veilig, neemt hij/haar je in vertrouwen zonder zich bedreigd of veroordeeld te voelen.
- De meeste sociale netwerken bieden gebruikers de mogelijkheid om gebruikers die hen onprettig en onveilig lieten voelen, te blokkeren en te rapporteren. In ernstige gevallen kan je overwegen de politie in te schakelen.
In onderstaande artikelen vertellen we meer over dit onderwerp:
Mentale gezondheidsproblemen
Urenlang door sociale media scrollen kan het humeur en het gevoel van eigenwaarde van kinderen beïnvloeden. De platforms hebben een zeer competitieve omgeving gecreëerd, waar het aantal ‘vind ik leuks’ op een post werkt als een directe indicator van iemands relevantie. Kinderen kunnen leeftijdsgenoten als concurrentie zien, waarbij het gaat om het bereiken van de meeste aantal ‘vind ik leuks’. Daarnaast stellen deze digitale platforms kinderen bloot aan profielen van beroemdheden. Deze ‘sterren’ laten op sociale media hun ‘perfecte’ leven zien, die vaak jonge en beïnvloedbare volgers een vertekend beeld geven.
Naast problemen met zelfvertrouwen, wordt vermoed dat veel tijd doorbrengen op sociale media verband houdt met aandachtstoornissen, depressie en andere psychologische problemen. Het woord ‘vermoedelijk’ is hier heel belangrijk. Sociale media kunnen de bron van problemen lijken te zijn, maar het kan ook slechts één factor zijn of totaal irrelevant. Als een kind te veel gehecht lijkt aan zijn telefoon, is dat misschien een afleiding van iets anders en niet de kern van het probleem.
Hoe kan je hierbij helpen?
- Voor kinderen is het belangrijk om offline tijd door te brengen met vrienden en familie. Moedig je kind je aan persoonlijk tijd door te brengen, in plaats van urenlang te chatten op sociale media.
- Overweeg een gewoonte te maken van schermvrije tijd met het gezin waarin iedereen zijn telefoon een uur of twee weglegt – ook de ouders!
- Let op veranderingen in gedrag en stemming die verband lijken te houden met het gebruik van sociale media door je kind. Als je iets ongewoons opmerkt, is het verstandig dit te bespreken met je kind, en hem/haar hulp aan te bieden om het probleem op te lossen.
- Het kan zijn dat je kind het moeilijk heeft, maar niet reageert op je pogingen om te helpen. Hierbij kun je overwegen een geestelijke gezondheidsdeskundige te raadplegen.
Leven in het ‘hier en nu’ vs. het opbouwen van de selfiecollectie
Kinderen en tieners kunnen de behoefte hebben aan goedkeuring door de ogen van anderen, meestal hun leeftijdsgenoten door middel van sociale media. Kinderen willen gezien worden als cool en aantrekkelijk en besteden veel tijd aan het opbouwen van een publiek imago. In dit proces hebben kinderen (en volwassenen) soms de neiging te vergeten dat het leven ‘hier en nu’ gebeurt, zelfs zonder dat er informatie over wordt gepost.
Hoe kan je hierbij helpen?
- Het is belangrijk hierin niet te oordelen, probeer het belang van populariteit en imago voor tieners te begrijpen.
- Hierin kan je overwegen een mindfulness-benadering te gebruiken en je kinderen te helpen onderscheid te maken tussen leven ‘hier en nu’ en het leven op sociale media. Probeer hierin evenwicht te bewaren. Help hierbij bij het opbouwen van bewustzijn en te inspireren tot meer ‘hier en nu’ activiteiten.
- Probeer samen met je kind mogelijke schade te beperken en leer hen over de risico’s. Help kinderen zichzelf te zijn – niemand is perfect. Bespreek dit met hen, maar moedig kinderen ook aan om over hun ervaringen te praten.
Safer kids online is een wereldwijd initiatief van ESET. Het doel van dit initiatief is om informatie te verstrekken die ouders, verzorgers, kinderen en docenten kunnen gebruiken om het gesprek aan te gaan over online veiligheid en handvatten te bieden voor een veilige online omgeving voor kinderen.
