Wat is WhatsApp-fraude en hoe herken je het?

Groeiend aantal slachtoffers

WhatsApp-fraude is de laatste maanden vaak in het nieuws. Om de zoveel tijd zie je weer een nieuwsbericht voorbijkomen over hoe iemand veel geld is kwijtgeraakt aan deze vorm van fraude. Het is dus duidelijk dat cybercriminelen steeds vaker deze methode gebruiken om mensen op te lichten. Maar hoe kun je WhatsApp-fraude herkennen en mogelijk voorkomen dat jij hier ook slachtoffer van wordt?

Wat is WhatsApp-fraude?

“Hey! Ik ben het. Mijn telefoon is gestolen, dus ik heb een nieuw nummer. Zou jij me misschien verder kunnen helpen? Ik heb twee rekeningen die vandaag echt betaald moeten worden, maar het lukt me niet. Kun je misschien het geld overmaken voor mij?”  

WhatsApp-fraude is een nieuwe manier van oplichting die cybercriminelen hebben bedacht om slachtoffers geld naar hen over te laten maken – zonder dat hun slachtoffers dat in de gaten hebben. Bij WhatsApp-fraude ontvang je via WhatsApp een (zogenaamd) dringend verzoek  van een vriend, familielid of andere bekende. Deze persoon vraagt jou om snel geld over te maken om een belangrijke rekening te helpen voldoen.

Door een beroep te doen op jouw welwillendheid om anderen uit de brand te helpen, proberen oplichters jou zover te krijgen om geld over te maken naar hun rekeningnummer. Ga je in op een dergelijk verzoek? Dan ontvang je vaak een vervolgverzoek om nog meer geld over te maken. Bedragen variëren van een paar honderd euro tot duizenden euro’s in schade.

Een voorbeeld van hoe oplichters een WhatsApp-gesprek kunnen beginnen.

Hoe kun je (een poging tot) WhatsApp-fraude herkennen?

WhatsApp-fraude wordt bijna altijd gepleegd vanaf een (voor jou) onbekend telefoonnummer. Vaak hebben de oplichters ook een profielfoto ingesteld. Dit is een foto van de persoon voor wie zij zich uitgeven en is vaak van social media geplukt. Als je een bericht ontvangt van een dergelijke afzender, dan is het belangrijk om alvast alert te zijn.

Kenmerkend is ook het soort berichten dat je ontvangt. Zoals eerder beschreven, doet de verzender zich voor als een bekende in een poging jou over te halen een actie uit te voeren (zoals het overmaken van geld). Hiervoor lezen de kwaadwillenden zich bijvoorbeeld in via social media en onderzoeken ze jouw relatie tot degene die zij pretenderen te zijn. Het kan dus heel goed dat de oplichter dingen over jou weet of dat zelfs de manier van typen op WhatsApp overeenkomt met wat je gewend bent jouw bekende. De volgende punten kunnen een indicatie zijn van WhatsApp-fraude:

• Een verzoek om geld over te maken (met spoed) via WhatsApp;
• De persoon geeft aan zijn of haar oude telefoon niet te kunnen gebruiken: deze is gestolen, kwijt of niet opgeladen;
• Er lijkt geen mogelijkheid te zijn om deze persoon te bereiken buiten WhatsApp om;
• De persoon neemt ook niet op als je belt op dit ‘nieuwe’ nummer;
• Het gebruik van een ‘oude’ profielfoto;
• Het taalgebruik is anders dan gebruikelijk voor deze persoon (bijvoorbeeld “ff” in plaats van “even” of andere aanspreekvorm dan normaal).

Wat kun je zelf doen tegen WhatsApp-fraude?

Door de urgentie waarmee deze berichten gestuurd worden, is het niet gek als je deze persoon gelooft. Je wilt je vrienden en familie immers graag helpen. Maar voor je het weet heb je honderden euro’s overgemaakt aan een oplichter. Om jezelf te beschermen en te voorkomen dat je slachtoffer wordt van WhatsApp-fraude geven wij je de volgende tips:

1. Mocht je een bericht ontvangen van een onbekend nummer dat beweert een kennis te zijn, bel deze persoon dan om dit te verifiëren. Gebruik hiervoor bij voorkeur het bij jou bekende nummer, niet het nummer waarmee je nu via WhatsApp contact hebt.
2. Stel tweefactorauthenticatie in om te voorkomen dat iemand daadwerkelijk jouw accountEen account is een stukje van een digitaal systeem waartoe een gebruiker toegang heeft. Bij een account hoort informatie over de gebruiker, zoals persoonlijke gegevens,... Meer kan overnemen. Om ‘Verificatie in twee stappen’ in te schakelen, open je WhatsApp > Instellingen > AccountEen account is een stukje van een digitaal systeem waartoe een gebruiker toegang heeft. Bij een account hoort informatie over de gebruiker, zoals persoonlijke gegevens,... Meer > Verificatie in twee stappen > Inschakelen. In deze handige video kun je zien hoe je dit doet:
3. Wees je bewust van de informatie die je beschikbaar stelt op social media en zet deze niet openbaar. Mogelijke slachtoffers worden soms via Facebook ‘onderzocht’, informatie zoals profielfoto’s en relaties tussen ouders en kinderen kan worden gebruikt om meer druk te leggen in het gesprek.
4. Wees waakzaam voor berichten waarin onder druk of door middel van urgentie een actie wordt gevraagd. Mogelijke kenmerken van een frauduleus WhatsApp-gesprek zijn: vragen om op een (verdachte) link te klikken, geld over te maken, vragen over persoonlijk informatie zoals bankgegevens, pincodes, wachtwoorden of soortgelijke acties.
5. Spreek met vrienden en familie vooraf af dat jullie zaken als hulp bij financiën alleen bespreken via bellen of in persoon.

Ben je slachtoffer geworden van WhatsApp-fraude? Dan zijn er verschillende stappen die je kunt nemen om de schade waar mogelijk te minimaliseren. Deze stappen leggen we uit in ons artikel Wat kun je doen als je slachtoffer bent van WhatsApp-fraude? Lees het artikel hier.