Je zit lekker rustig op de bank, wanneer je telefoon gaat. Aan de andere kant van de lijn een vriendelijk klinkende stem die zich voorstelt als medewerker van je bank. Er zou een verdachte transactie zijn waargenomen en ze willen je direct helpen om je rekening te beveiligen. Je hart slaat een slag over – is er iets mis met je geld? Vals alarm! Pas op voor financiële fraude.
Financiële fraude is een groeiend probleem in Nederland. Volgens Fraudehelpdesk zijn de cijfers over financiële fraude schrikbarend gestegen van januari tot juni 2024, in vergelijking met dezelfde periode in 2023. Maar wat houdt financiële fraude precies in, en hoe kun je jezelf ertegen beschermen?
Soorten financiële fraude
In bovenstaande afbeelding zijn de halfjaarcijfers van de Fraudehelpdesk te zien. Hieronder leggen wij een aantal veelvoorkomende vormen van financiële fraude uit en delen wij een aantal zorgwekkende cijfers, verkregen uit onderzoek van de Fraudehelpdesk. De cijfers laten de verschillen zien tussen de eerste helft van 2023 en dezelfde periode van 2024.
1. Beleggingsfraude
Beleggingsfraude is het misleiden of bedriegen van mensen om te investeren in nep- of waardeloze investeringen, waardoor ze hun geld verliezen.
De schade bij beleggingsfraude is toegenomen met 45%. Het gemiddelde schadebedrag per financieel gedupeerde is bijna €26.000. Beleggingsfraude kent daarmee het hoogste gemiddelde schadebedrag per gedupeerde van alle fraudevormen.
Beleggingsfraude wordt steeds vaker gecombineerd met datingfraude. Dit fenomeen, ook wel ‘pig butchering‘ genoemd, is een zorgwekkende, groeiende trend.
2. Voorschotfraude
Voorschotfraude is de overkoepelende term voor alle fraudevormen waarbij de gedupeerde een bedrag moet betalen om geld te ontvangen. Dit kan bijvoorbeeld gaan om geld te betalen om op die manier een erfenis of een prijs te ontvangen.
In de categorie voorschotfraude zagen we een grote toename in de meldingen, van 319, naar 758. Maar ook is er stijging te zien in het schadebedrag en het aantal gedupeerden. Het aantal financiële gedupeerden nam toe van 95 naar 188, en het schadebedrag steeg van €709.559 naar €1.976.013.
De stijging in de cijfers van voorschotfraude wordt voornamelijk verklaard door de enorme toename van vacaturefraude, zoals thuiswerkvacatures waarbij werknemers producten moeten beoordelen of reviews moeten schrijven. Dit zorgt voor een piek in het aantal meldingen van voorschotfraude en in de hoogte van het schadebedrag.
3. Hulpvraagfraude
In de categorie hulpvraagfraude zagen we in het afgelopen half jaar een flinke daling in de cijfers: minder meldingen, minder financieel gedupeerden en een halvering van het schadebedrag. Bij hulpvraagfraude wordt de gedupeerde via sms en/of WhatsApp benaderd door een bekende, meestal een familielid. Deze bekende heeft dringend geld nodig voor een urgent probleem en kan zelf even niet bij zijn/haar bankrekening.
Helaas zien we sinds juni weer een forse stijging in deze categorie: juni 2024 is goed voor 25% van het totaal aantal meldingen en 17% van het totale schadebedrag.
4. Helpdeskfraude
Ronduit zorgwekkend zijn de cijfers in de categorie helpdeskfraude. We maken onderscheid tussen bancaire en niet-bancaire helpdeskfraude. Bancaire helpdeskfraude fraude betreft telefoontjes of communicatie die zogenaamd afkomstig zijn van een bank. Onder niet-bancaire helpdeskfraude vallen bijvoorbeeld telefoontjes van de ‘helpdesk’ van Meta en Bitvavo. Bij beide vormen wordt een niet-bestaand probleem opgevoerd waarmee het slachtoffer zogenaamd geholpen zal worden door de oplichter.
Het aantal meldingen van helpdeskfraude steeg van 797, naar 1.759. Het aantal financiële gedupeerden nam toe van 116 naar 194, en het schadebedrag steeg van €1.022.806 naar €4.836.070.
Opvallende cijfers
Opvallend in De Fraudehelpdesk-meldingen omtrent helpdeskfraude in het afgelopen half jaar:
- 80% van de meldingen betreft bancaire helpdeskfraude. Kijken we naar financieel gedupeerden en het schadebedrag, dan liggen de percentages nog hoger: 90% van de financieel gedupeerden zijn getroffen door bancaire helpdeskfraude en 98% van het schadebedrag is toe te schrijven aan bancaire helpdeskfraude.
- 26% van het schadebedrag bij bancaire helpdeskfraude betrof de Bunq bank. Dit enorme schadebedrag is verdeeld over slechts 4% van de meldingen van bancaire helpdeskfraude, wat een gemiddelde schade van bijna €22.000 per financieel gedupeerde oplevert.
- Er is een wijziging te zien in de werkwijze van de oplichters rond de combinatie phishingmail en het ’telefoontje van de bank’. Een gebruikelijke werkwijze is dat er voorafgaand aan telefoontjes van de bank een valse e-mail wordt verstuurd waarin om persoonlijke gegevens gevraagd wordt.Een nieuw element is dat de oplichters actief verwijzen naar deze phishing-mail. Door te waarschuwen voor de valse e-mail die het slachtoffer gekregen heeft, komen oplichters betrouwbaar over. Daarmee is hun werkwijze nog gevaarlijker geworden. Mogelijk ligt een deel van de verklaring voor de stijging van de cijfers bij helpdeskfraude dus ook in deze verandering van werkwijze.
Hoe kun je je beschermen tegen financiële fraude?
Hier zijn enkele tips om te voorkomen dat je slachtoffer wordt van financiële fraude:
- Wees kritisch: Vertrouw niet blindelings op telefoontjes, e-mails of pop-ups die om persoonlijke informatie vragen.
- Controleer de afzender: Neem zelf contact op met de officiële klantenservice van het bedrijf om de echtheid van de melding te verifiëren.
- Deel geen gevoelige informatie: Deel nooit je wachtwoorden, pincodes of andere persoonlijke gegevens via de telefoon, e-mail of pop-ups.
- Wees voorzichtig met externe toegang: Sta niemand toe om op afstand toegang te krijgen tot je computer tenzij je zeker weet dat het een legitieme technische ondersteuning is.
- Pas op voor gevoel van urgentie: Criminelen creëren vaak een gevoel van urgentie. Neem de tijd om rustig na te denken en, indien nodig, advies te vragen aan iemand die je vertrouwt.
Wat te doen bij vermoeden van fraude?
Als je denkt dat je slachtoffer bent geworden van helpdeskfraude, neem dan direct contact op met je bank en meld het bij de Fraudehelpdesk. Zij kunnen je helpen verdere schade te beperken en de fraude te rapporteren.
